[ [نساء: 128] ]

و زمانی که خداوند می‌فرماید داوری از خانواده‌ی او و خانواده‌ی زن بیاورند می‌فرماید:

﴿ ﴿ إِنْ يُرِيدَا إِصْلَاحاً يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيماً خَبِيراً ﴾ 

  (اگر اين دو داور جوياي اصلاح باشند، خداوند آن دو را موفّق مي‌گرداند. قطعا خداوند آگاه و با خبر است.) ﴾

[ [نساء: 35 ] ]

یعنی توجه به موضوع داوری در ازدواج گرایش به آشتی است. بنابراین یکی از بهترین کارها که خداوند به شما توفیق آن را داده این است که میان دو زن و شوهر ایجاد محبت نمایید. آشتی ایجاد کنید. خطاب من به کیست؟ به جوانان یا مردانی که پیرامون خود خواهران متأهلی دارند.

باری برادری به من شکایت کرد و گفت: من اندوه و غم خود را نزد برادر همسرم گفتم. از رفتار و کوتاهی‌های او برایش تعریف کردم. به من گفت: او را طلاق بده. او عمری خاموش شد و وفتی سخن گفت کفر گفت... ساکت شد، ساکت شد، ساکت شد و به او گفت: او را طلاق بده و خودت را راحت کن. آیا این راه حل است؟

هر کس خواهران یا دخترانی دارد. از کارهای نیک این است – من یک سخن بسیار دقیق می‌گویم - از کارهای نیک این است که احوال خواهرن خود را جویا شود و اگر مشکلی میان او و شوهرش یافت آن دو را آشتی دهد. او شایسته‌ی این کار است. این خواهرش و او دامادش می‌باشند. او شایستگی آشتی برقرار کردن میان آن دو را دارد. این دیدگاه: این جهالت چیست؟ درد سر نمی‌خواهم. این دیدگاه منافقان است. این دیدگاه اهل دنیا است. اما مؤمن برای آشتی میان زن و شوهر تلاش می‌کند. به ويژه که همسر خواهر او است، پس از باب اولی باید ورود کند. پس هر انسانی خواهران متأهلی دارد. چرا ملاقات؟ گاه گاهی به دیدارش بروید و احوالش را جویا شوید و از شوهرش بپرسید. از ارتباط آنان بپرسید. ان شاء الله خوشبخت باشی و ارتباط و محبت باشد؟

برادری داستانی برایم تعریف کرد که هرگز فراموش نمی‌کنم: باری نزد خواهرم رفتم و دیدم میان او و شوهرش اختلاف وجود دارد. این اختلاف بر سر مبلغ سیصد لیره در ماه بود و این داستان قدیمی است. این برادر این مبلغ را هدیه داد. خواهرش مبلغی از حقوق شوهر را برای لباس می‌خواست. اما او نداشت. درآمدش کفاف غذا را نمی‌کرد. او مبلغی می‌خواست و شوهر رد می‌کرد. به نظر می‌رسید آن دو در هنگام ورود برادر با هم اختلاف و مشاجره داشتند. او در پی راه حلی برای این مشکل برآمد، به خواهر گفت:

خواهرم این مبلغ را از من بخواه. مشکل حل شد. به من گفت: به خدا هر ماه درب خانه را می‌زد و مبلغ سیصد لیره را به او می‌داد. به من می‌گوید: در ماه ششم خواهرش از او خواست برای او و خواهرانش و دخترانش جلسه‌ی درسی ترتیب دهد. این جلسه، جلسه‌ی علمی بود. آیه‌ای قرآنی برایشان تلاوت کرد و تفسیر نمود. حدیث شریف و حکم فقهی آورد. قراءت قرآن و حفظ قرآن تشویق کرد. خواهران حجاب زدند و دخترانش نیز حجاب اختیار کردند و به من گفت: خداوند به من لطف کرد و من چند تا از دختران خواهرانم را به عقد دامادهای مؤمن در آوردم. این مبلغی که مشکلی را در خانه‌ای حل نمود باعث هدایت گشت. باعث شد دو خانواده یا سه خانواده به دین گرایش یابند و خداوند شوهران مؤمنی را به آنان عطا نماید.

من این سخن را می‌گویم؛ زیرا انسانی وجود ندارد که خواهران متاهلی نداشته باشد. اما سخنانی که به من ربطی ندارد سخنان شیطانی است. کسی که به امور مسلمانان نپردازد از مسلمانان نیست. سخنی وجود دارد: «کسی که برای ازدواج مردی با زنی گام بردارد برای هر سخنی که می‌گوید و برای هر قدمی که بر می‌دارد یک عبادت سنت محسوب می‌شود که شبش را نماز شب خوانده باشد و روزش را روزه گرفته باشد.»

سخن دیگری هم وجود دارد: «برای جنازه برو و برای ازدواج نرو.»

کدام یک درست‌تر است؟ این‌که انسان سخنی بگوید که حکمت آمیز باشد و نیکی و رحمت از آن ببارد یا این که سخنان شیطانی بگوید، بنابراین:

(( (( لَيْسَ مِنَّا مَنْ خَبَّبَ امْرَأَةً عَلَى زَوْجِهَا))

 ((از ما نیست کسی که ارتباط همسر و شوهری را خراب کند.)) ))

[ [ ابو داود از ابوهريره] ]

مراقب باشید. در ملاقات خویشان گاهی خاله‌ای دارید که شوهرش فقیر است و از فقر به شما گلایه می‌کند. شما باهوش باشید. ارزش سلامتی را به او بگویید. اخلاق والای او را به او بیان کنید. بگویید پرهیزگار هست. خاله آرام می‌شود و به شما می‌گوید: خداوند به شما جزای خیر دهد مرا آرام کردید. به خدا اکنون آرام شدم. شما با این کار او را آرام نمودید. شما خاله و عمه دارید. دختر برادر و دختر خواهر و خواهرانی دارید... از ما نیست کسی که تفرقه اندازد...

(( (( لَيْسَ مِنَّا مَنْ خَبَّبَ امْرَأَةً عَلَى زَوْجِهَا)) 

 ((از ما نیست کسی که ارتباط همسر و شوهری را خراب کند.)) ))

[ [ ابو داود از ابوهريره] ]

هر زنی که بی دلیل از شوهرش تقاضای طلاق کند بوی بهشت به او نمی‌رسد:

اکنون طرف دیگر را می‌گیریم. زنی از شوهرش بی‌دلیل تقاضای طلاق کرد. در روایتی از ثوبان ایشان صلی الله علیه وآله وسلم به او فرمودند:

(( (( أَيُّمَا امْرَأَةٍ سَأَلَتْ زَوْجَهَا طَلاقًا مِنْ غَيْرِ بَأْسٍ فَحَرَامٌ عَلَيْهَا رَائِحَةُ الْجَنَّةِ))

 ((هر زنی که بی‌دلیل از شوهرش تقاضای طلاق کند بوی بهشت بر او حرام است.)) ))

[ [ ترمذی از ثوبان] ]

اکنون کمترین سخنی را که زن می‌گوید: لعنت بر این زندگی.

اگر او مشکلی داشته باشد فریاد می‌زند. اگر بیماری داشته باشد فریاد می‌زند. این سخنان کفرآمیز است. ناسپاسی به نعمت خداوند است.

(( (( أَيُّمَا امْرَأَةٍ سَأَلَتْ زَوْجَهَا طَلاقًا مِنْ غَيْرِ بَأْسٍ فَحَرَامٌ عَلَيْهَا رَائِحَةُ الْجَنَّةِ))

 ((هر زنی که بی‌دلیل از شوهرش تقاضای طلاق کند بوی بهشت بر او حرام است.)) ))

[ [ ترمذی از ثوبان] ]

مثل این‌که بگویید: مرا طلاق بده. من منتظرم تا طلاقم بدهی. هیچ دلیلی ندارد. شما در خانه آرام هستید. امور همه بر وفق مراد است. این اختلاف خوی و خصلت ناچیز است. بنا به دلایل بیهوده فورا می‌گویید: مرا طلاق بده. این نادانی است. این از یک سو حماقت و از سوی دیگر ناسپاسی است.

امیدوارم و از درگاه خداوند می‌خواهم که هیچ زن مؤمنی در تمام عمر خود به شوهرش نگوید: مرا طلاق بده. امیدوارم خداوند به خواهران مؤمن حکمت آموزد. کلمه‌ی، مرا طلاق بده، کلمه‌ای است که ناسپاسی از نعمت در آن وجود دارد. گاهی زنی، زنی دیگر را می‌بیند که شوهر و فرزندانی دارد. احساس درد دارد و می‌خواهد که شوهری داشته باشد. این زن بنا به حکمت خداوند از ازدواج محروم شده است. شاید از نظر خداوند از این زن متأهل والاتر باشد. دنیا زودگذر و نابود شونده است. اما محبوب است. زنی که از ازدواج محروم شده است نباید زنی که خداوند به او لطف کرده و نعمت ازدواج بخشیده ناسپاسی کند و بنا به دلیل یا بدون دلیل بگوید:

مرا طلاق بده. توجه کنید، به دختران و همسران خود یک سخن بیاموزید (ط، ل، ا،ق) این کلمه در لغتنامه‌ی مؤمن وجود ندارد. هیچ خانواده‌ای بی‌مشکل نیست. واقع بین باشیم. هیچ زن و شوهری وجود ندارد که با هم اختلاف نداشته باشند. اختلاف، جنگ، مشاجره طبیعی است. همدیگر را متهم می‌کنند. سخن می‌گوید اما دو روز بعد تمام می‌شود. اما طلاق باید برود نزد مفتیان، درب خانه‌اش را بزند و به شما بگویند: این جا نیست. از زمان آمدنش بپرسید؟ در روز بعد خواهد آمد. امیدوار با آنان باشید و از آنان بپرسید و فتوا بگیرید. او به شما بگوید: لا حول الله... و دیگری بگوید: طلاق نیست عصبانی بوده‌ای. و نزد اولی بروید وبگویید من عصبانی بوده‌ام.

به تو بگوید: معنای خشم چیست؟ آیا تو دیوانه ای؟ خشمی که فقها بر آن نص آورده اند: یعنی زمین و آسمان را از هم نشناسید و طول و عرض را تشخیص ندهید. این چه خشمی است. این شیخ به شما می‌گوید: خشم، نه، طلاق نشده... و دیگری می‌گوید: خشمگین نبوده‌ای، بنشین و مقدار خشمی که حکم خشم را بر شما جاری می‌کند را اندازه بگیر.
من امیدوارم برادری این چنین رفتاری نداشته باشد تا چنین در معرض فتواهای علما قرار نگیرد:

(( (( أَيُّمَا امْرَأَةٍ سَأَلَتْ زَوْجَهَا طَلاقًا مِنْ غَيْرِ بَأْسٍ فَحَرَامٌ عَلَيْهَا رَائِحَةُ الْجَنَّةِ)) 

 ((هر زنی که بی‌دلیل از شوهرش تقاضای طلاق کند بوی بهشت بر او حرام است.)) ))

[ [ ترمذی از ثوبان] ]

در مقابل شوهر... خسته شدم، سختی کشیدم و تلاش کردم تا این که این خانه را خریدم و مبله نمودم و این زن را خواستگاری نمودم و با او جشن گرفتم... زیرا در خانه مشکلی ایجاد شده و فورا نیازهای شما را برآورده نکرده است به او می‌گویید: سه طلاقه‌ای... فورا سه طلاقه. اگر یک شیخ فتوای حلال بودن برای شما بدهد ده شیخ فتوای حرام بودن را می‌دهند. این سخن را زیاد می‌گویند؟ این سخن بیهوده چیست. من چرند نمی‌گویم. من از مواردی می‌گویم که همیشه آن را می‌شنوم. مشکلاتی که از آن رنج می‌بریم. این حقیقت جامعه‌ی مسلمان ما است. کوتاهی و نادانی نیز وجود دارد.

پیامبر زن را از فریب دادن خواهرش برای گرفتن طلاق و جانشینی او نهی فرموده است:

اکنون:

(( ((لا تسأل المرأة طلاق أختها لتستفرغ صحفتها ولتنكح، فإنما لها ما قدر لها)) 

 ((زنی نباید درخواست طلاق خواهرش را بکند تا جایش را خالی نموده و خودش ازدواج کند، چرا که به چیزی می‌رسد که برایش مقدر شده است.)) ))

[ [ بخاری از ابوهريره] ]

پیامبر اکرم نهی فرموده است. این‌ها توطئه است. زن متأهلی را می‌بینید. زنی دیگر برای او نیرنگ سوار کرده تا باعث طلاق او شود. پس از طلاق خودش را به شوهر عرضه می‌کند تا او را بگیرد. این حقیقت دارد. این موارد بسیار وجود دارد. زنی ، زنی را فریب می‌دهد تا طلاقش را از شوهرش بگیرد و خود جای آن زن را بگیرد. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم از این رفتار زشت نهی فرموده است. رفتاری که خداوند را ناخشنود می‌کند.

تا کنون موضوع پیرامون پاک‌ترین پیمان زندگی انسان یعنی ازدواج بود:

﴿ ﴿ وَقَدْ أَفْضَى بَعْضُكُمْ إِلَى بَعْضٍ وَأَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثَاقاً غَلِيظاً ﴾ 

 (حال آن كه با همديگر آميزش داشته‌ايد و [زنان ] از شما پيمانی استوار گرفته‌اند.) ﴾

[ [ سورة النساء : 21] ]

شوهر حق ندارد به دلیل بیهوده‌ای طلاق دهد. در این نوع طلاق ناسپاسی نعمت کرده است. همسر نیز نباید بنا به دلیل بیهوده‌ای از شوهر تقاضای طلاق کند. هم چنین زن نیز حق ندارد میانه‌ی زنی را با شوهرش به هم بزند. یا این‌که میانه‌ی شوهری را با زنش به هم زند. هم چنین مردی حق ندارد میانه‌ی زنی را با شوهرش به هم زند تا با او ازدواج کند و نیز زنی حق ندارد میانه‌ی مردی را با زنش به هم زند تا جایش را بگیرد. این‌ها همه حرام است.

نیاز مبرمی که طلاق را روا می‌دارد:

علما و فقها در حکم طلاق اختلاف دارند. صحیح‌ترین دیدگاه، دیدگاه کسانی است که به ممنوعیت طلاق به جز در صورت نیاز رفته‌اند. صحیح‌ترین نظر در این موضوع  رأی گروهی از علما هست که این حکم را تنها در صورت نیاز مبرم روا دانسته‌اند. یعنی طلاق حتما باید دلیل موجهی داشته باشد. باید بهانه‌ی مورد قبولی باشد. می‌توان بر طلاق توافق کرد. این علما از کجا استنباط کرده‌اند که این حکم ممنوع است؟ طلاق ممنوع است مگر در صورت نیاز مبرم و این نزد حنبلی‌ها و حنفی‌ها است که به سخن پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم استدلال کرده‌اند:

(( (( لعن الله كل ذواقٍ مٍطلاق)) 

 ((خداوند لعنت کند هر کس زیاد ازدواج کند و زیاد طلاق دهد.)) ))

[ [فقه السنه] ]

واژه‌ی لعنت افاده‌ی این می‌کند که این امر از گناهان کبیره است. مطلاق بر وزن مفعال یعنی بسیار طلاق دهنده و ازدواج می‌کند و طلاق می‌دهد و حنفی‌ها و حنبلی‌ها بر این باورند که طلاق ممنوع است مگر در صورت نیاز مبرم به آن و آن را از این حدیث برداشت کرده‌اند که ایشان صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است:

(( (( لعن الله كل ذواقٍ مٍطلاق))

 ((خداوند لعنت کند هر کس زیاد ازدواج کند و زیاد طلاق دهد.)) ))

[ [فقه السنه] ]

این نیاز مبرم که طلاق را حلال می‌کند چیست؟ علما گفتند: این‌که شوهر به رفتار همسرش شک کند. یعنی از پاکدامنی همسرش مطمئن نباشد. از پاک بودنش مطمئن نباشد. بترسد که اگر خانه را رها کند مردی نزد او بیاید. بترسد که فرزندی از غیر او بیاورد. این‌ها دلایل محکمی برای طلاق است. علما چنین نوشته‌اند. از ضرورت‌هایی که طلاق را روا می‌دارد این است که مرد به رفتار همسرش شک کند و از او مطمئن نباشد و همسرش خیانت کند. این دلیل موجهی است.

دلیل دیگری نیز وجود دارد و من می‌ترسم به راحتی آن را بگویم و مقصودم را متوجه نشوند. یعنی وقتی بترسد که اگر با این زن بماند خودش به زنا دچار شود و راه چاره‌اش طلاق است. یعنی همسری که نتواند پاسخگوی او باشد. همین قدر که بفهمید کافی است.

اگر امکان نداشته باشد که با این همسر تا زمانی که همسر او است از گناه بازداشته شود و بترسد که مبادا به زنا بیفتد  این مورد را علما دلیل و توجیه مورد قبولی برای طلاق دانسته‌اند.

پس یا در اخلاق او شک می‌کند. در پاکدامنی او شک می‌کند. دست کسی را که او را لمس می‌کند رد نمی‌کند. چنان که از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم پرسیده شد و کسی گفت: «همسر من دست کسی که او را لمس می‌کند کنار نمی‌زند.» در پاکی و پاکدامنی و پایبندی‌اش شک کرد. می‌ترسد از کسی دیگر فرزند دار شود. این‌ها دلایل موجهی برای طلاق است. در حدیث شریف آمده است:

(( (( لا تطلق النساء إلا من ريبة )) 

 ((زنان طلاق داده نمی‌شوند مگر به خاطر شک.)) ))

[ [ طبرانی از ابوموسى] ]

یا این‌که او نتوانسته با این زن امنیت خود را برقرار کند، بنابراین طلاق درست است. اگر دو داور اقرار کنند که میان این دو چنان اختلافی است که حل شدنی نمی‌باشد و راه حل آن طلاق است و این دو داور از هر دو طرف باشند این دو تصمیم می‌گیرند که تنها راه حل طلاق است.

انواع طلاق:

طلاق واجب. اگر دو داور اعتراف کنند که اختلاف بین زن وشوهر برطرف نمی‌شود و بحرانی‌تر می‌شود و شاید به فساد بزرگی بینجامد و حتی به گمراهی خطرناکی تبدیل شود، در این زمان طلاق واجب است.

اما طلاق حرام. می‌گوید: طلاقی که نیازی به آن نیست. حرام است زیرا به شوهر و زن آسیب می‌رساند. این طلاق دلیل ضروری ندارد و از نظر زن و شوهر پذیرفتنی است. خرج و نفقه‌ی زن را می‌دهد و در خانه‌ای تنها او را اسکان می‌دهد. تمام شد. هر دو پزیرفتند. هزینه‌های او را می‌پردازد. او در خانه‌ای مستقل است. به دلیل اختلافات این ارتباط به هم خورده است. بر همدیگر حرام شده‌اند. فرزندان نیز آواره می‌شوند. این طلاق حرام است.

واجب چیزی است که دو داور و قاضی صلاح بر طلاق بدانند. دو داور منصف و عادل و آگاه که مساله را روشن کرده و ابعاد مشکل را بررسی کنند و ببینند که این ازدواج ادامه دار نخواهد بود. این طلاق واجب است. طلاق حرام بیهوده طلاق دادن است. زیرا این کار نابودی مال و آسیب به نفس و خود شوهر و خود زن می‌باشد. فرزندان را نابود می‌کند. از ابن عباس روایت است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:

(( (( لا ضَرَرَ وَلا ضِرَارَ )) 

 ((ضرر و زيان زدن به خود و ديگرى جايز نيست.)) ))

[ [[ ابن ماجه از ابن عباس] ] ]

در روایت داود از محارب از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده که:

(( (( مَا أَحَلَّ اللَّهُ شَيْئًا أَبْغَضَ إِلَيْهِ مِنَ الطَّلاقِ )) 

 ((منفورترین چیزی که خداوند آن را حلال قرار داده، طلاق است.)) ))

[ [ أبو داود از محارب] ]

واجب را دانستیم. حرام را دانستیم. اما طلاق مباح طلاقی است که در صورت نیاز باشد. وقتی در رفتار و در پاکدامنی‌اش شک کرد. وقتی ترسید که از مردی دیگر فرزند دار شود و وقتی امنیت و آرامش برایش نداشت که شاید به انحراف کشیده شود. اما طلاق مباح از نظر شرعی باید دلیل پذیرفتنی داشته باشد.

و یک طلاق مستحب نیز وجود دارد. می‌گوید: طلاقی است که در هنگام سهل انگاری همسر در انجام حقوقی که خداوند بر او واجب کرده اتفاق می‌افتد. بی حجابی، ترک نماز، دوست نداشتن دین، حمله به دین، تربیت نادرست فرزندان، دور کردن آنان از خانه‌ی خدا، باعث طلاق مستحب است. پس ما طلاق واجب، مباح، حرام و مستحب داریم.
به نظر من موضوع طلاق باید با دقت بررسی گردد و ابعاد آن کامل برای جوانان تعریف شود. کامل‌ترین مسآله در طلاق این است که با زنی ازدواج کنید که نیازی به طلاق ندارد. چگونه؟ باید با زنی ازدواج کنید که نیاز به طلاق دادن ندارد یعنی کار را بررسی کنید. از اخلاق او بپرسید. از خانواده و مادر و پدر و سطح او بپرسید. سطح دینی آنان را جویا شوید. دین را قبول دارند. قبول ندارند. تربیت خوب وجود دارد. درک و فهم وجود دارد. یعنی بسیار آماده باشید. پیش از توافق هزاران مسأله را بررسی کنید. یعنی با زنی ازدواج کنید که نیاز به طلاق او پیدا نکنید. این کامل‌ترین مساله در طلاق است.

طلاق فقط حق مرد است:

گفت: طلاق تنها حق مرد است. انسان گاهی می‌بیند کسی به دین می‌تازد. کسانی که دین ندارند و به شریعت‌های جعلی دست یازیده‌اند برایشان مهم نیست. شوهر مکلف است. تا زمانی که هزینه بدهد برای تحقق آرامش در ازدواج متضرر می‌شود. پس حق طلاق باید از او باشد. شریعت راستین طلاق را فقط به مرد داده است. چرا؟ کدام یک برای ماندن ازدواج حریص‌تر هستند؟ شوهر یا زن از نظر مادی؟ شوهر، زیرا او هزینه می‌دهد. هزینه کننده برای ماندگار بودن چیزی که برایش خرج می‌کند، حریص تر است. تا زمانی که شوهر هزینه می‌دهد و سختی‌ها را تحمل می‌کند تا این ازدواج را فراهم آورد. او از نظر مادی هزینه کرده و متضرر می‌شود. پس حق طلاق از او است. اما زن دمدمی مزاج است و به هر بهانه‌ای ممکن است اگر ازدواج به دست او باشد یک درصد هم بقایی نداشته باشد. پس بنا به حکمتی که خداوند خواسته است و او خالق آگاه و دانا است طلاق را تنها حق مرد قرار داده است. بنابراین اگر بخواهد زنش را طلاق دهد باید مهر مأجل و بهره‌ی طلاق را بدهد و در مدت عده نفقه‌ی او را بپردازد.

همیشه شوهر است، زیرا او هزینه می‌دهد و نسبت به نقایص ازدواج صبورتر است. همسر اما کوچکترین هزینه‌ای نکرده تا بخواهد این پیوند را از هم بگسلاند. بنابراین شریعت دانا حق طلاق را فقط به مرد داده است. اما شوهر سوپاپ امنیتی دارد. یعنی وقتی زن ببیند که زندگی با شوهر ممکن نیست می‌تواند خود را فدا کند، یعنی تمام اموال خود را به او ببخشد بنابراین خلع رخ می‌دهد. به او بگوید: «او را طلاق بده و ای زن باغ را به او پس بده.»

ما یک اصل داریم. اگر قاضی دستور داد میان زن و شوهر طلاق واقع شود. این جدایی را قاضی ایجاد کرده است و اگر شوهر بخواهد این ارتباط را پایان بخشد طلاق می‌دهد. اما اگر زن بخواهد این ارتباط پایان بخشد باید خلع انجام دهد. ما طلاق خلع داریم. طلاق و جدایی و جدایی از سوی شوهر و خلع از جانب زن می‌باشد.

جزئیاتی درباره‌ی طلاق :

اکنون وارد جزئیات طلاق شدیم. طلاق از سوی شوهر عاقل رخ می‌دهد. دیوانه به اتفاق اکثر علما نمی‌تواند طلاق دهد. بالغ خردسال نمی‌تواند طلاق بدهد. طلاق باید از جانب عاقل، بالغ و کسی که قدرت تشخیص دارد انجام شود. طلاق مجبور واقع نمی‌شود. اگر کسی با اسلحه مجبور به طلاق شود این طلاق واقع نمی‌شود. طلاق دیوانه، کودک، مجبور طلاقی بی اثر است و در جدایی و نابودی این رابطه نقشی ندارد. در سنن ابی داود از علی علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم روایت است:

(( (( رُفِعَ الْقَلَمُ عَنْ ثَلاثَةٍ عَنِ النَّائِمِ حَتَّى يَسْتَيْقِظَ وَعَنِ الصَّبِيِّ حَتَّى يَحْتَلِمَ وَعَنِ الْمَجْنُونِ حَتَّى يَعْقِلَ)) 

 ((قلم گناه از سه نفر برداشته شده است: از خوابیده تا بیدار شود و از کودک تا به بلوغ برسد و از دیوانه تا عاقل گردد.)) ))

[ [ ابو داود از علي] ]

و در روایت ترمذی و بخاری:

(( ((كُلُّ طَلاقٍ جَائِزٌ إِلا طَلاقَ الْمَعْتُوهِ الْمَغْلُوبِ عَلَى عَقْلِهِ )) 

 ((تمام طلاق‌ها جایز است به جز طلاق دیوانه‌ای که عقلش را از دست داده باشد.)) ))

[ [ ترمذی و بخاری از ابوهريره] ]

در درسی دیگر إن شاء الله درباره‌ی طلاق مجبور، طلاق مست، طلاق خشمگین، طلاق شوخ و طلاق اشتباه و طلاق بی خبر و ناآگاه و طلاق مدهوش سخن خواهیم گفت. سپس به زنی که طلاق داده شده، خواهیم پرداخت و این موضوع را ان شاء الله ادامه خواهیم داد تا در دو یا سه درس پایان بخشیم، زیرا این موضوع باید برای برادران اساسا بررسی  شود. متأهل پیشگیری کند. متأهل دچار به طلاق باید درمان کند و جوان باید بیاموزد.